ကမၻာၾကီးၿပားတယ္ဆိုတဲ့ စကားကို သက္ေသၿပလုိက္တဲ့ Facebook ဆိုတဲ့ လူမွဳကြ္ရနက္ဟာ ပစၥကၡလူေနမွဳဘဝပံုစံကို ေၿပာင္းလဲသြားေစခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာၾကီးၿပားတယ္ဆိုတဲ့ စကားကို သက္ေသၿပလုိက္တဲ့ Facebook ဆိုတဲ့ လူမွဳကြ္ရနက္ဟာ ပစၥကၡလူေနမွဳဘဝပံုစံကို ေၿပာင္းလဲသြားေစခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႕ေခတ္မွာလူေတြက အထီးက်န္ဆန္လြန္းလွပါတယ္။လူဆိုတာကလည္း ေအပါင္းနဲ႕ အသင္းနဲ႕ ေၿပာၾကဆိုၾေကနထိုခင္်င္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေခတ္ကာလေအၿခေအနအရ ၊ လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ ေသဘာသဘာဝအရ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ အတူတူေမနႏိုင္ၾကဘဲ တစ္ၿမိဳ႕တ္ရစြာစီ၊ တစ္ႏိုငင္ံစီ ခြဲခြာေနထိုင္ၾကရပါတယ္။ အဲဒိလုိ ကြဲကြာေနမွဳ ကို အတင္ာနက္သာရမယ္ဆိုရင္ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္အနီးဆံုးၿဖစ္ေအာင္ ၿဖစ္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ေပးလိုက္တာေကတာ့ အားလံုးသိၾကတဲ့အတိုင္း Facebook ဆိုတာပါပဲ။ သို႕ေသာ္လည္း ဒီ Facebook ေၾကာင့္ ၿပႆနာေတြတက္ၾကတာလည္းတစ္ပံုတစ္ပင္ၾကီးပါပဲ။ တစ္ကို္ရယည္မွသည္ ႏိုငင္ံနဲ႕ခ်ီၿပီး၊ ကမၻာနဲ႕ခ်ီၿပီးေတာတင္က္ၾကပါတယ္။ သို႕ေသာ္ေကာင္းေကာင္းအသံုးခ်တ္ရတင္ေတာ့ ေကာင္းက်ိဳးေတြအမ်ားၾကီးလည္းရႏိုပင္ါတယ္။ မည္သုိ႕ပင္ၿဖစ္ေစလူသားေတြေကတာ့ ေန႕စဥ္ေန႕စဥ္၊ ညစဥ္ညစဥ္ ဒီ Facebook ထဲကိုဝင္ေနၾကဦးမွာေကတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ အဲဒိ Facebook ကိုအသက္သြင္းခဲ့တဲ့လူတစ္ေယာက္ေအၾကာင္းကို ေၿခရာေကာက္ၾကေရအာင္။

သူေကတာ့ ကမၻာေက်ာ္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ့ Mark Zuckerberg ပါပဲ။ Facebook လုပ္ဖို႕ေက်ာင္းေတာထင္ြက္ခဲ့သူတစ္ေယာက္ေပါ့။ သူ႕ကို May 14,1984 မွာနယူးေယာက္ၿပည္နယ္က ဟဒ္ဆန္ၿမစ္ၾကီးအနီးက White Plains ဆိုတဲ့ၿမိဳ႕ေလးမွာေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ပညာတတ္မိသားစုက ေနဆင္းသက္လာခဲ့ၿပီး သူ႕ ေအဖက သြားဆရာဝန္တစ္ေယာက္ၿဖစ္ကာ ေအမေကတာ့စိတ္ေရာဂါကုဆရာဝန္တစ္ေယာက္ၿဖစ္သ ည္။

ဇူကာဘတ္သည္ သူ႕ရဲ႕ငယ္စဥ္ကတည္းကပင္ ကြန္ပ်ဴတာေအပၚရူးသြပ္ခဲ့ၿပီး အသက္ ၁၂ ႏွစ္မွာပင္ Atari BASIC ပရိုဂရမ္မင္း ကို အသံုးၿပဳကာ “Zucknet” ဆိုတဲ့ စတိုပို႕လႊတ္တဲ့ messageing ပရိုဂရမ္ေလးကိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိပရိုဂရမ္ေလးကသူ႕ ေအဖသြားဆရာဝန္အတြက္ေတာ့ေတာ္ေတာ္အသံုးၾကပါ တယ္။လူနာ တစ္ေယာက္လာတဲ့အခါ စာေရးမက လွမ္းေအာ္စရာမလိုဘဲ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႕ စာရိုက္ဆက္သြယ္လုိ္ရကံုပါပဲ။သူ႕ေအဖတမင္က တစ္မိသားစုလံုးပါအဲဒိ ပရိုဂရမ္ေလးကို တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ဆက္သြယ္ဖို႕အသံုးၿပဳခဲ့ၾကပါ တယ္။ Facebook ရဲ႕ေရွ႕ေၿပးလို႕ဆိုရမလားမသိဘူး။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ သူ႕သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕တြဲၿပီး ေအပ်ာ္ေသဘာေအန နဲ႕ ဂိမ္းေလးေတြကိုလည္းေရးခဲ့ပါတယ္။

ဇူကာဘတ္က ကြန္ပ်ဴတာဝါသနာပါတာသိလို႕ သူ႕မိေဘတြက အလြတ္တန္းကြန္ပ်ဴတာဆရာတစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ့ David Newman ကို တစ္ပါတ္တစ္ခါ အိမ္ေခၚၿပီးစာကြန္ပ်ဴတာသင္ေစပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဇူကာဘတ္ဟာ Philips Exeter Academy မွာ ေက်ာင္းဆက္တက္ခဲ့ၿပီး သူက အဲဒိမွ စာေပပညာရပ္နဲ႕ပတ္သက္လို႕ ထူးခၽြန္သူတစ္ေယာက္ၿဖစ္ခဲ့ကာ ဂႏၳဝစင္ာေပနဲ႕ ဒီပလုိမာရရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္းသူ႕ရဲ႕ ပရိုဂရမ္ေတြ develop လုပ္ဖို႕ အတြက္ ပိုမိုစိတ္အားထက္သန္စြာနဲ႕ ဆက္လက္လုပ္ေဆာခင္ဲ့ကာ ပရိုဂရမ္အသစ္မ်ားကိုေရးသားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိေက်ာင္းမွာပဲ ေတးဂီေတဆာ့ဖ္ဝဲတစ္ခုၿဖစ္တဲ့ Pandora ရဲ႕ေရွ႕ေၿပးၿဖစ္တဲ့ Synapse ကို ေရးသားခဲ့ၿပီး AOL ,Microsoft တို႕က ဝယ္ယူဖို႕ကမ္းလွမ္းၿခင္းခံရခဲ့ေပမယ့္ ဇူကာဘတ္ကေမရာင္းခဲ့သလုိ အလုပ္လုပ္ဖို႕ကမ္းလွမ္းမွဳကိုလည္းပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။

Exeter ေကန 2002 မွာေက်ာင္းၿပီးတဲ့ေနာက္ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ကိုဆက္တက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိဟားဗတ္ဆိုတဲ့တကယ့္ေနရာမွာလည္းသူက ေဆာ့ဖ္ဝဲdeveloper အသိုင္းအဝိုင္းမွာေရပန္းစားခဲ့ၿပီး CourseMatch ဆိုတဲ့ ပရိုဂရမ္ကိုေရးသားခဲ့ကာ အဲဒိ ပရိုဂရမ္က ေက်ာင္းသားေတြေအနနဲ႕သူတို႕ယူထားတဲ့ဘာသာရပ္မ်ား နဲ႕ပတ္သက္ၿပီး အၿခားသူမ်ားယူထားတဲ့ဘာသာရပ္မ်ားနဲ႕ပတ္သက္ကာ တူညီမွဳမ်ားကိုႏွဳိင္းယွဥ္တဲ့ ပရိုဂရမ္ၿဖစ္ပါတယ္။ထုိ႕ၿပင္ Facemash ပရိုဂရမ္ကိုလည္းေရးသားခဲ့ၿပီး Campus အတြင္းက ေက်ာင္းသားႏွစ္ေယာ္ရကဲ႕ပံုႏွစ္ပံုကိုႏွဳိင္းယွဥ္ၿပကာ user မ်ားကို ဘယ္အတြဲက ဆြဲေဆာမင္ွဳအရွိဆံုးလဲဆိုတာကို vote လု္ရပတဲ့ပရိုဂရမ္ၿဖစ္ပါတယ္။ အဲဒိပရိုဂရေမ္ကတာ္ေတာ္ေလးလူၾကိဳက္မ်ားခဲ့ေပမယ့္ ေက်ာင္းရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္မဳွအဖြဲ႕အစည္းက အၿခားသူမ်ားရဲ႕ ကုိယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို သံုးစြဲမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီးပိတ္ပင္ၿခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ဇူကာဘတ္ဟာ သူလုပ္ခဲ့တဲ့ Projects မ်ားနဲ႕ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ကာ Social Networking site တစ္ခုၿဖစ္တဲ့ Harvard Connection ဆိုတဲ့ site ကိုလုပ္ဖို႕ Divya Narendra နဲ႕ အမႊာညီအစ္ကိုၿဖစ္တဲ့ Cameron နဲ႕ Tyler တို႕ကဖိတ္ေခၚခဲ့ပါတယ္။ ဇူကာဘတ္က အဲဒိ Project ကုိလုပ္ေဆာဖင္ို႕ကူညီေပးခဲ့ေပမယ့္ မၾကာမီ သူ႕ရဲ႕ကုိယ္ပိုင္ social networking site ကိုလုပ္ဖို႕ သူ႕သူငယ္ခ်င္းေတြၿဖစ္တဲ့ Dustin Moskovitz,Chris Hughes နဲ႕ Eduardo Saverin တို႕နဲ႕ပူးေပါင္းခဲ့ပါတယ္။ ဇူကာဘတ္နဲ႕သူ႕သူငယ္ခ်င္းေတြက site တစ္ခုကိုလုပ္ခဲ့ၿပီး အဲဒိ site မွာ သံုးစြဲသူမ်ားကို သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ profile ေတြၿပဳလုပ္ဖို႕၊ ပံုေတြ တဖင္ို႕နဲ႕ အၿခားေသာ သံုးစြဲသူမ်ားနဲ႕ ဆက္သြယ္ဖို႕ အတြက္ ရ္ရညြယ္ခဲ့ၿပီး ပထမဦးဆံုး The Facebook လို႕ေခၚတြခင္ဲ့ပါတယ္။ဟားဗတ္မွာအဲဒိ Project လုပ္ေနရင္း ဒုတိယႏွစ္ၿပီးတဲ့အခါ Facebookကို အခ်ိန္ၿပည့္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေအာင္ေက်ာင္းထြက္ခဲ့ၿပီး ကုမၸဏီကို ကယ္လီဖိုးနီးယားမွာရွိတဲ့ Palo Alto ကိုေၿပာင္းေရႊ႕ခဲ့ပါတယ္။ဒီလုိနဲ႕ Facebook စတင္ေမြးဖြားခဲ့ကာ 2004 ႏွစ္ကုန္ပိုင္းေလာက္မွာေတာ့ သံုးစြဲသူေပါင္း တစ္သန္းေက်ာ္ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

ဒီလုိမ်ိဳးသံုးစြဲသူေတြမ်ားလာတာနဲ႕အမွ် အၿခားေသာ ရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံသူမ်ားပါဝပင္ူးေပါင္းေထာက္ပံ့မဳွကိုရရွိခဲ့ကာ 2005 မွာေတာ့ Accell Partners က $12.7 billion ရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံခဲ့ပါတယ္။2005 ဒီဇဘင္ာေလာက္မွာေတာ့ သံုးစြဲသူ 5.5 million ရွိလာခဲ့ၿပီး အၿခားေသာကုမၸဏီမ်ားက ဒီမွာေၾကာ္ၿငာဖို႕ စိတ္ဝစင္ားမွဳၿမင့္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ထို႕ၿပသင္ူ႕ကုမၸဏီကုိေမရာင္းခ်လိုတဲ့ Zuckerberg ကYahoo! နဲ႕ MTV Networks တိုရဲ႕ကမ္းလွမ္းမွဳကိုလည္းပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒိလိုေမရာင္းခဲ့ပဲ သူ႕ရဲ႕ site မွာ ၿပပင္ developer မ်ားအား မ်ားစြာေသာ feature မ်ားထည့္သြင္းႏိုင္ေစဖို႕ေတြလုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့ၿပီး site ကိုပိုမိုတိုးတက္ဖို႕ပဲအာရံုစိုက္လုပ္ေဆာခင္ဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္က Developer ေတြ အတုယူရမယ့္အခ်က္တစ္ခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္။

2006 မွာေတာ့ ၿပႆနာတက္ေတာ့တာပဲ။ Harvard Connection ရဲ႕ ဖန္တီးသူေတြက သူတို႕ရဲ႕ အိုဒင္ီယာကို ခုိးခ်ပါတယ္ဆိုၿပီးတရားစြဲပါတယ္ ။ အဲဒိအမွဳဟာ၂၀၁၁ အထိေရာ္ရကွိခဲ့ပါတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္လည္းေတာ္ေတာ္ေလးေငြကုန္ခဲ့ပါတယ္။ ထို႕အတူ ဇူကာဘတ္ေအနနဲ႕ အၿခားေသာ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာၿပႆနာတစ္ခုနဲ႕လည္းၾကံဳေတြ႕ခဲ့ရပါ ေသးတယ္။ စာေရးဆရာ Ben Mezirch က “The Accidental Billionaries” မွာ ဇူကာဘ္ရတဲ႕ ဘဝေအၾကာင္းနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဇာတ္ကြက္ေတြကို ကုိယ့္ဖာသာကုိဆင္ေရးတာ၊ စကားေၿပာေတြကို စိတ္ကူးနဲ႕ ေရးတာ့ ၊ဝတၳဳ ဆန္ဆန္ ဇာ္ရတုပ္ဖန္တီးေရးသားတာေတြနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ဇူကာဘတ္နဲ႕ ၿပႆနာတက္ပါတယ္။ဘယ္လုိပဲၿဖစ္ၿဖစ္ သူေရးထားတာေတြက မွန္တာ မွားတာ ဆိုတာထက္ေနာက္ဆံုးေတာ့ အကယ္ဒမီ ရွစ္ဆု အမည္တသင္ြင္း ၿခင္းခံခဲ့ရတဲ့ The Social Network ဆိုတဲ့ ရု္ရပွဇင္ာတ္ကားၿဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

မည္သို႕ပင္ၿဖစ္ေစ Facebook ရဲ႕ အရွိန္အဟုန္ၾကီးထြားလာခဲ့ၿပီး 2010 မွာေတာ့ ဇူကာဘတ္ဟာ Person of the Year အၿဖစ္ေရြးခ်ယ္ၿခင္းခံခဲ့ရၿပီး Forbes မဂၢဇင္းရဲ႕ ကမၻာ့အခ်မ္းသာဆံုးစာရင္း မွာNo. 35 ၿဖစ္လာခဲ့ၿပီး အသားတပင္ိုဆင္ုိမင္ွဳဟာ $ 6.9 billion ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ အလွဴအတန္းလည္းရက္ေရာတဲ့ဇူကာဘတ္ဟာ 2010 မွာ ေဒၚလာသန္းတ္ရစာကို နယူးဂ်ာစီမွာရွိတဲ့ Newark Public Schools အတြက္ လွဴဒါန္းခဲ့သလို သူ႕ရဲ႕ တစ္သက္တာမွာ သူ႕ပိုဆင္ိုမင္ွဳတစ္ဝက္ကို ေပးလွဴဖို႕ “Giving Pledge” အဖြဲ႕မွာလက္မွတ္ေရးထုိးခဲ့ၿပီး အဲဒိအဖြဲ႕ဝင္ေတြထဲမွာ ဘီလ္ဂိတ္၊ ဝါရင္းဘတ္ဖတ္ နဲ႕ ေဂ်ာ့လူးကပ္စ္တို႕လုိ ဘီလီယံနာၾကီးေတြလည္းပါဝပင္ါတယ္။

၂၀၁၂ ေမလမွာေတာ့ Facebook ရဲ႕ေအၿပာင္းအလဲၾကီးတစ္ခုစတခင္ဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေကတာ့ Public လုပ္လုိက္တာပါပဲ ။$16 ဘီလီယံ အထိၿမင့္တက္ခဲ့ၿပီး သမိုင္းေတလွ်ာက္အၾကီးမားဆံုးေသာ internet IPO တစ္ခုၿဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ေမလ 2013 မွာေတာ့ ဇူကာဘတ္ကသူႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတြဲလာတဲ့ Priscilla Chan နဲ႕လက္ထပ္ခဲ့ပါတယ္။ေမလ 2013 မွာေတ့ Facebook ဟာ Fortune 500 lists ထဲကိုပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ဇူကာဘတ္က အဲဒိ lists ထဲမွာ အသက္အငယ္ဆံုးၿဖစ္ကာ ၂၈ ႏွစ္မွ်သာရွိပါေသးတယ္။
​

​ေအးကိုၿငိမ္​း (ျမင္​းကကုန္​း)
==================         

Admin . Thuraaung Email :ygn.myanarry@gmail.com www .htoosan.blogspot.com ထူးဆန္​းဘ​ေလာ့ ကုိ လာ​ေရာက္​လည္​ပတ္​ၾက​ေသာ သူငယ္​ခ်င္​းမ်ား အားလုံးကုိ ​ေက်းဇူးတင္​ပါသည္​။